Suspicabitur forte lector has mutationes penduli a mutationibus caloris et frigoris, aut a nutatione domus proficisci; verum tamen prius dubium destruitur, quod adpositi thermometro alterutri ardentes carbones producebant inter illa, quae concordantia sunt, differentiam octo graduum, per horae tempus, indices autem penduli mutabantur, meridianus 2/10 lineae, orientalis nullam sensibilem mutationem prodidit. Cum vero differentia a calore ordinario in thermometris nunquam duos gradus adaequabat; patet inde tantam mutationem, quae in indicibus penduli spectatur, a variatione caloris et frigoris non pendere. Alter scrupulus prorsus locum non habet, cum aedificium ejusmodi mutationibus subjectum esse non possit. Nam 1) illae sunt periodicae, et motui Solis atque Lunae respondent, quod singulari tractatu publici faciam juris, auctis cum tempore observationibus. 2) Majores mutationes fiunt secundum longitudinem domus, nempe orientales; minores juxta latitudinem, seu meridionales: cum tamen contrarium fieri oporteret: nam longitudo domus est ad latitudinem, ut 3 ad 1. 3) Murum domus meridianum sol 12 horis ferit, et verno hoc tempore terra prius in meridiana quam in septentrionali parte regelavit: unde domus si declinaret, austrum versus potius id faceret, cui rei observatur contrarium in pendulo hoc tempore. Nam numerus crescit ab oriente occidentem versus magis quam ab austro ad boream.
|
раскаленные угли производили в течение часа между термометрами, дававшими одинаковые показания, разность в восемь градусов, но, хотя показания стрелок отвеса изменялись, меридианный [маятник] обнаружил изменение в 2/10 наблюдается на стрелках отвеса, не зависит от изменения теплоты и холода. Второе сомнение решительно неуместно, так как здание не может быть подвержено изменениям этого рода. Ибо 1) они периодичны и соответствуют движению Солнца и Луны, что я опубликую в особом трактате, когда число наблюдений со временем увеличится. 2) Бо́льшими оказываются изменения по направлению длины дома, то есть восточные, а меньшими по направлению ширины, то есть меридиональные, тогда как должно было бы иметь место обратное, ибо длина здания относится к ширине как 3 к 1. 3) Южную стену здания Солнце освещает в продолжение 12 часов, и в настоящее время, весной, земля оттаяла в южной части раньше, чем в северной; поэтому, если бы здание наклонилось, то скорее на юг, а в настоящее время наблюдения над отвесом показывают обратное. Ибо число возрастает в направлении с востока на запад больше, чем в направлении с юга на север.
|
Insuper fluentum Moica eandem australem partem alluit; unde etiam domum ad austrum esse proniorem debere patet; at contrarium in motu penduli observatur. Hinc dubium nullum restare videtur, mutationes penduli non a nutationibus aedificii oriri, sed a vera mutatione centri gravium.
|
Кроме того, ту же южную часть омывает река Мойка; ясно, что по этой причине также здание должно скорее иметь уклон к югу; а в движении отвеса наблюдается обратное. Отсюда, отпадает, повидимому, всякое сомнение в том, что изменения отвеса возникают не от колебаний здания, а от действительного изменения центра тяготения.
|